Bergen op Zoom

Bill Harvey (79) bezoekt zijn vaders graf zo lang het kan: ‘Het verhaal móet doorverteld worden’

Han Verbeem Han Verbeem

“Ja, ik wil vrede,” zegt de rooms-katholieke vicaris Paul Verbeek bij de herdenking van tachtig jaar vrijheid, vrijdagochtend op de Britse erebegraafplaats. Veteranen die in 1944 hebben meegestreden in de Slag om de Schelde zijn er ditmaal niet meer bij. Maar hun verhaal móet doorverteld worden, zegt Bill Harvey, de zoon van een gesneuvelde Schotse militair. Daarom blijft hij de vijfjaarlijkse herdenkingen bijwonen, zo lang het kan.

Het is muisstil op de begraafplaats in de bossen bij landgoed Ruytershove. Onder een felblauwe hemel en een stralende zon verzamelen de genodigden zich bij het oorlogsmonument: gemeentebestuurders, de Britse ambassadeur, nabestaanden van militairen en burgerslachtoffers, en een delegatie uit Zeeland. De bus van Memorial 40-45 Kapelle is hier met een groep gasten uit Schotland, familieleden van gesneuvelde militairen van Commando 4.

Bill Harvey toont het originele vaandel van ‘Commando 4’.

Slag om de Schelde

In de nadagen van oktober en begin november 1944 is er zwaar gevochten in Zuidwest-Nederland tijdens de Slag om de Schelde. Meer dan 2.500 Britse en Canadese militairen zijn daarbij gesneuveld. Woensdrecht en Bergen op Zoom zijn op 27 oktober bevrijd, Vlissingen op 1 november. Tijdens de bevrijdingsstrijd zijn de militaire slachtoffers bijgezet in noodgraven, onder andere bij de katholieke kerk van Biervliet. Na de bevrijding, in 1946, zijn alle tijdelijke graven overgebracht naar de centrale ereplaats in Bergen op Zoom.

Vrijheid niet vanzelfsprekend

“Met eerbied noem ik hun namen,” zegt Paul Verbeek. “Henry Edgar Hawkins, 18 jaar… Frank Williams, 18 jaar… Ik word stil als ik aan hun leeftijd denk.” De vicaris denkt terug aan de tijd dat hij zélf zo oud was. “Toen kon ik mijn opleiding volgen, in vrijheid en vrede, dankzij het offer dat zij voor ons hebben gebracht.” Een vrede die tachtig jaar na het einde van de oorlog nog steeds niet vanzelfsprekend is. “De wereld staat in brand,” zo spreekt Verbeek de Britse en Nederlandse genodigden toe. Een militaire kapel blaast de Last Post, waarna stilte volgt, en vervolgens klinkt de Reveille en het Britse volkslied. De plechtigheid is sober; vertegenwoordigers van de Britse overheid en veteranenorganisaties leggen kransen bij het herdenkingsmonument.

Foto links: De gedenkplaats in de Sint Jacobskerk (SOB De Bevanden / Walter Beilo). Foto rechts: Pasfoto, fotograaf onbekend, van William Young Harvey.

Babysokjes

William ‘Bill’ Harvey is de zoon van ‘gunner’ William Y. Harvey, die op 1 november 1944 is gesneuveld in Vlissingen, bij het Bellamypark. In de nabijgelegen Sint Jacobskerk is een herdenkingsplaats ingericht ter nagedachtenis aan hem. Bill is drie maanden na de dood van zijn vader geboren en heeft hem nooit gekend. Vader William wist wel dat zijn vrouw zwanger was. “In zijn uniform vonden ze later een babysokje. Eén had mijn vader op zak, de ander lag bij mijn moeder thuis in Schotland.” De Schotse militair is 29 jaar oud geworden.

Graf geadopteerd

Bill Harvey was twintig jaar geleden voor het eerst in Nederland aanwezig bij de 60-jarige bevrijdingsherdenking. Sindsdien bezoekt hij elke vijf jaar de laatste rustplaats van zijn vader. “Veel van mijn Nederlandse vrienden gaan ook regelmatig naar zijn graf. Ik heb zelfs iemand ontmoet die het graf heeft geadopteerd zonder ooit een familielid te hebben ontmoet. Dat maakte vandaag extra bijzonder.” De Nederlanders doen zoveel voor het behoud van deze gedenkplekken, zegt Bill, waarvoor hij dankbaar is. “Het toont echt hun betrokkenheid en warmte.”

Dit is een bericht in samenwerking met Streekomroep De Bevelanden.