Menselijke maat mag niet ontbreken in bijstandsbeleid

De bijstandskwestie in Wijdemeren (N-H), waarbij een vrouw 7000 euro moet betalen omdat ze wekelijks een tas met boodschappen kreeg, houdt de gemoederen ook in West-Brabant bezig. Raadsleden in Bergen op Zoom vragen zich af: waar ligt de grens bij het terugvorderen van uitkeringen? Iedereen is het erover eens: de menselijke maat mag niet ontbreken. SP-raadslid Theo de Jong pleit voor een vrijstellingsbedrag, waarvoor bijstandsgerechtigden extraatjes mogen ontvangen zonder gekort te worden op hun uitkering.

Door: Han Verbeem

De Participatiewet bepaalt, dat teveel en ten onrechte uitgekeerde bijstand teruggevorderd dient te worden. Zeker in een armlastige gemeente als Bergen op Zoom, waar elke euro telt, is men alert op fraude. Uitkeringsorganisatie ISD Brabantse Wal doet geen uitspraken over individuele uitkeringskwesties. “Nu zal het echt niet zo zijn dat elk pak suiker, dat iemand een keer krijgt van een familielid of van vrienden, gemeld wordt”, aldus gemeentewoordvoerder Erwin Stander. “Als er echter sprake is van een structurele bijdrage, dan zou het zo kunnen zijn dat de uitkering minder wordt aangevuld.” Bij de sociale recherche zijn dit soort voorbeelden de laatste jaren overigens niet voorgekomen, merkt Stander daarbij op. Maar wanneer is er sprake van misbruik van gemeenschapsgeld en wanneer niet? 

Maatwerk

Dominique Hopmans, woordvoerder sociaal domein bij de VVD in Bergen op Zoom, vindt dat bij de beoordeling hiervan maatwerk van toepassing moet zijn. “De bijstand is erop gericht, mensen vanuit hun eigen kracht deel te laten nemen aan de samenleving. Als cliënten vanuit hun eigen netwerk ondersteuning weten te vinden, mag dat nooit afgestraft worden”, zegt Hopmans. “De gemeente dient altijd te kijken naar individuele omstandigheden. Geen enkele situatie is immers gelijk.” Juist het rechtmatigheidsdenken van de uitkeringsinstanties zou volgens Hopmans verlammend werken op het mogelijk maken van dit maatwerk. “Met vaak veel grotere kosten tot gevolg.”

Primaire levensbehoeften

GBWP-fractieleider Aydin Akkaya trekt, wat giften betreft, de grens bij de primaire levensbehoeften. “Mensen kunnen nu eenmaal niet zonder eten en drinken”, zegt hij. Daarom moet het mogelijk zijn dat bijstrandgerechtigden af en toe een boodschappentas kunnen aannemen van familie of andere naasten, zonder dat ze gekort worden op hun uitkering. Anders is het, als iemand met een uitkering bijvoorbeeld regelmatig gebruik maakt van andermans auto of kadootjes accepteert in de vorm van alcohol, cosmetica of tabaksartikelen.

Vrijstellingsbedrag

Raadslid Theo de Jong (SP) heeft eerder schriftelijke vragen aan het college gesteld over wanneer een kwestie wel en niet als bijstandsfraude wordt bestempeld. Hij maakt een vergelijking met de landelijke toeslagenaffaire, waarbij tienduizenden bijstandgerechtigden het slachtoffer werden van “een onmenselijke heksenjacht van de Belastingdienst”, aldus De Jong. “We moeten hier ook op gemeentelijk vlak lering uit trekken. De regels voor wat wél en niet toegestaan is, moeten duidelijk zijn.” Het SP-raadslid is daarom voorstander van een vrijstellingsbedrag, waarbinnen bijstandsgerechtigden giften en extraatjes mogen ontvangen. Bovendien worden zodoende ook de voedselbanken ontzien, die zodoende zich meer kunnen richten op de minima die niet in staat zijn om steun vanuit hun eigen netwerken te krijgen – aldus De Jong. “Gemeenten hebben daarin een eigen vrijheid binnen de landelijke wetgeving.” De SP overweegt na de jaarwisseling hierover in de Bergse raad een voorstel in te dienen. “Ik ben er nog op aan het broeden.”

Woensdrecht

Ook buurgemeente Woensdrecht neemt deel aan de uitkeringorganisatie ISD Brabantse Wal. Het Woensdrechtse raadslid Ludo Bolders (AKT) zou het “van den zotte vinden” als ouders hun bijstandsgerechtige kinderen niet meer mogen steunen. “Gelukkig heb ik zoiets hier nog nooit bij de hand gehad en ik ga ervan uit dat het ook nooit zal gebeuren.”