Offers voor economie: hoe Wilmarsdonk en Lillo verdwenen voor de Antwerpse haven
De toren van de Laurentiuskerk is het enige dat nog rest van het dorp Wilmarsdonk. (StreetView)
Moerdijk is niet het eerste dorp in de regio dat verdwijnt vanwege uitbreiding van industrie. Aan de andere kant van de grens, langs de oevers van de Schelde, lagen tot de jaren 60 de dorpen Wilmarsdonk en Lillo. Vandaag is er van Wilmarsdonk op de kerktoren na niets meer over, van het dorp Lillo resteert alleen een fort en een molen, aan de rand van dokken en raffinaderijen. Beide dorpen verdwenen in de jaren ’60 en ’70 om plaats te maken voor de uitbreiding van de Antwerpse haven.
Na de Tweede Wereldoorlog beleefde Antwerpen een enorme economische groei. De haven werd een van de belangrijkste in Europa, en de druk op ruimte nam toe. Het noorden van de stad, de Scheldepolders, bleek ideaal voor nieuwe dokken, raffinaderijen en industrie. Kleine dorpen als Wilmarsdonk en Lillo stonden in de weg van deze vooruitgang. Ook de kernen van Zandvliet, Oorderen en Oosterweel verdwenen van de kaart.
In de jaren 60 werden plannen concreet: Wilmarsdonk zou als eerste wijken voor het Leopolddok, vervolgens moest het dorp Lillo plaatsmaken voor het Kanaaldok. Voor de bewoners betekende dit een zwaar offer: onteigening, verhuizing en het verlies van hun dorpsleven.
Wilmarsdonk: alleen kerktoren blijft
Wilmarsdonk was een klein polderdorp met enkele honderden inwoners. Het leven draaide om landbouw, veeteelt en werk op de Schelde. Het dorpsplein, de Sint-Laurentiuskerk en de school vormden het hart van de gemeenschap.
Toen de plannen voor de havenuitbreiding concreet werden, moesten de bewoners hun huizen verlaten. In 1965-1966 verdween het dorp bijna volledig. De kerktoren staat nog als herinnering aan het verleden, tussen de opgestapelde zeecontainers.
Lillo: fort zonder dorp
Ook de dorpskern van Lillo moest wijken, van het schippersdorp is alleen het verderop gelegen historische Fort van Lillo bewaard gebleven. Tegenwoordig is Lillo-Fort een drukbezochte historische enclave. Het is een van de weinige tastbare herinneringen aan het verdwenen Lillo en aan de militaire geschiedenis van de Scheldepolders en de verdwenen dorpen. Het Poldermuseum besteedt speciale aandacht aan de verdwenen polders, boerderijen en dorpen van het Antwerpse noorden.