Wortelen van boer Jack uit Kruisland dreigen weg te rotten
Een enorme hoeveelheid wortelen, bakken vol, dreigt zomaar weg te rotten bij boer Jack van Oorschot uit Kruisland. Na een flinke oogst – ècht flink: ruim tweehonderdduizend kilo – krijgt hij de wortelen maar niet aan de man: “Als ze binnen een paar weken niet verwerkt worden, kan ik ze weg laten rotten.”
De wortelen die boer Jack eind oktober oogstte, zijn er veel te veel voor de huidige markt. Een risico waar Jack zich wel bewust van was, omdat hij voor zijn wortelen geen contract had met inkopers: “In Nederland wordt er veel op contract geteeld, met vaste prijsafspraken bij inkopers. De basis wordt gelegd in contracten en het overige wat inkopers nodig hebben wordt dan ingekocht op de vrije markt, onder meer bij mij. Maar de afzet is dit jaar gewoon heel slecht.”
Afzetmarkt verandert
Jack denkt dat het enorme overschot aan wortelen dat hij nu heeft, te maken heeft met onrust op de internationale handelsmarkt. Zijn wortelen zijn gemaakt voor de industriële verwerking, niet voor de versmarkt. Ze waren vooral bestemd voor de export, vertelt hij bij Omroep Brabant. “Ik merk dat de afzetmarkt verandert door geopolitieke spanningen zoals de oorlog in Oekraïne en Trump die met zijn importheffingen voor wereldwijde invloed op handelsstromen zorgt. Daardoor is de handel heel voorzichtig en stroef geworden, mensen durven geen risico’s meer te nemen en dat hoor ik ook van de inkopers.”
Had boer Jack dan toch beter een contract af kunnen sluiten met een inkoper? Hij denkt van niet: “Wanneer je als boer op contractbasis teelt, wil dat niet zeggen dat je alle risico’s afdekt. Je dekt een stuk afname, maar als de kwaliteit niet voldoende is, kan een inkoper alsnog alles afkeuren.” En ook dat heeft met de wereldmarkt te maken, denkt Jack: “Hoe slechter het gaat op de markt, hoe kritischer inkopers worden op de kwaliteit van je product. Dan proberen ze gewoon van alles om onder dat contract uit te komen en goedkoper in te kopen op de vrije markt.”
En daarom koos Jack ervoor om zijn wortelen zonder contract met inkopers te telen: “Met het risico dat ik neem op de vrije markt, is er gewoon meer mogelijk. Een prijs kan behoorlijk exploderen als er ergens tekorten zijn of wanneer er ergens op de wereld misoogsten zijn. Dat risico neem ik als ondernemer en daar ben ik me ook van bewust. Maar ik zit nu dus wel met een product dat slecht te vermarkten is. Ik probeer mijn best te doen om toch op zoek te gaan om het ergens anders kwijt te kunnen.”
Water naar de zee dragen
Omdat de wortelen al een half jaar in de koeling staan, begint de tijd nu te dringen: “Als ze binnen een paar weken niet verwerkt worden, moet ik ze gecontroleerd weg laten rotten.” En daar zijn volgens Jack behoorlijk wat kosten aan verbonden: “Ik heb sowieso al tien cent per kilogram aan koelkosten omdat de koelcellen al een half jaar staan te draaien. Daarbij komen ook de productiekosten van de teelt- en transportkosten, dan zit je bij elkaar al snel op zo’n 25 cent per kilo wortelen. En dan praat ik nog niet eens over hoeveel het moet zijn wil ik er nog iets aan kunnen overhouden.”
Mensen die graag kleine hoeveelheden wortelen willen afhalen om te helpen, wijst hij vriendelijk af: “Het spijt me dat ik het zo moet zeggen maar Ik heb het gewoon te druk om in zulke kleine hoeveelheden energie te steken. Hoe lief ik het ook vind dat mensen willen helpen, voelt dat op dit moment echt als water naar de zee dragen. De oogst is daar echt te groot voor.”
De enige andere eindbestemming voor de wortelen lijkt nu dat ze eindigen als veevoer: “Maar daar zal ik niet alle wortelen in kwijt kunnen. Daarnaast willen veehouderijen er niet voor betalen, maar ze moeten wel gewassen geleverd worden en die kosten maak ik.”
Door dit grote overschot en de problemen die het hem bezorgt, denkt Jack nu na over andere keuzes in de toekomst: “De veranderingen in de markt maken natuurlijk wel dat ik mij meer zorgen ga maken. Het betekent dat we beter na zullen moeten gaan denken over welke producten we blijven telen voor de markt. Wortelteelt wordt voor mij in de toekomst niet meer interessant, dus ik zal op zoek moeten naar een vervanger.”
