Tien procent meer doden in West-Brabant in 2020

Er zijn vorig jaar in Nederland ruim 15.000 mensen meer overleden dan verwacht was. Dat is 10 procent meer dan anders. Ook in West-Brabant is de oversterfte 10 procent. De hoogste sterftecijfers van het land zijn in Zuidoost-Brabant. Daar ligt de oversterfte op 19,3 procent. Er zijn vorig jaar in Nederland veel meer mensen gestorven dan in jaren met een zware griepepidemie, zoals 2015 en 2018. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. De oversterfte is veroorzaakt door de coronapandemie en de hittegolf.

Door: Bianca van Vugt

Er zijn in 2020 zo veel mensen gestorven, dat onze gemiddelde levensverwachting omlaag is gegaan. Landelijk zijn er bijna 169.000 mensen gestorven. Dat is ruim 15.000 meer dan verwacht, ofwel 10 procent meer. West-Brabant zit precies op het landelijk gemiddelde: ook hier is het aantal sterfgevallen 10 procent hoger dan in gewone jaren. En dat is veel meer dan in jaren met een stevige griepepidemie, zoals 2015 en 2018.

Zuidoost-Brabant zwaarst getroffen in Nederland

De cijfers van het CBS, het Centraal Bureau voor de Statistiek, liegen er niet om. Zuidoost-Brabant is het zwaarst getroffen deel van Nederland. In het gebied GGD Hart voor Brabant liggen de sterftecijfers maar liefst 19,3 procent hoger dan anders. En bij de GGD Brabant-Zuidoost gaat het om 14,1 procent.

“De sterfte was vooral hoog in het voorjaar, tijdens de eerste golf van de corona-epidemie. Maar ook tijdens de hittegolf en de tweede golf van de corona-epidemie stierven meer mensen dan verwacht,” aldus het CBS. De eerste golf van de coronapandemie zorgde voor veel sterfgevallen in het zuidoosten van Nederland, waar de eerste uitbraken waren. De tweede golf, in het najaar, was meer verspreid over Nederland.

Lees verder onder de afbeelding van het CBS.

Corona en hittegolf verslaan zware griepgolven

Er zijn wel vaker jaren waarin meer mensen sterven dan gemiddeld. Vooral jaren waarin er een zware griepepidemie door het land gaat, zoals in 2015 en 2018. “Na een jaar met ondersterfte kwam in 2015 een zware griepgolf met uiteindelijk een oversterfte van ruim 5 duizend in dat jaar. Tijdens de griepepidemie van 2018 waren er 9 duizend extra sterfgevallen. Over heel 2018 kwam de oversterfte uit op minder dan 3 duizend, omdat in de maanden na de griepgolf gemiddeld minder mensen overleden dan verwacht,” legt het CBS uit. Deze cijfers geven meteen ook aan dat vorig jaar een bijzonder jaar was. “Met ruim 15 duizend meer sterfgevallen dan verwacht, is de oversterfte in 2020 een stuk hoger dan in de jaren met zware griepgolven.”

Er zijn vooral veel meer ouderen gestorven dan verwacht. Van de 169.000 gestorven mensen, waren er 65.000 die zorg kregen binnen de Wet langdurige zorg, de Wlz. Dat is 14 procent meer dan verwacht. In deze Wlz-groep was 80 procent ouder dan 80 jaar. En er stierven in die groep meer vrouwen dan mannen: 61 procent was vrouw. Bij de andere overledenen was maar 42 procent ouder dan 80. En hier stierven juist meer mannen: 57 procent.

Oversterfte onder mannen hoger

In de meeste jaren sterven er meer vrouwen dan mannen, omdat er in Nederland meer oudere vrouwen zijn. Maar vorig jaar zijn er ongeveer evenveel mannen als vrouwen dood gegaan. Dat gebeurde vooral tijdens de eerste weken van de coronapandemie en in een paar weken van de tweede golf. Over heel 2020 was de oversterfte bij mannen bijna 12 procent hoger dan anders, bij vrouwen was dat ruim 8 procent.

Er zijn vooral meer ouderen overleden in 2020, maar ook onder jongere mensen was er meer sterfte dan anders. Bij mensen jonger dan 65 jaar was de oversterfte 4 procent. Dat is ruim 900 mensen meer dan andere jaren. Tussen 65 en 80 jaar stierf 12 procent meer, ofwel ruim 5.000 mensen. En bij de 80-plussers lag het op het landelijk gemiddelde van 10 procent. Dat is bijna 9.000 mensen meer dan andere jaren. In totaal zijn dat bijna 15.000 mensen meer dan we gewend zijn.

Gemiddelde levensverwachting lager

Normaal gesproken neemt de gemiddelde levensverwachting elk jaar een beetje toe. Maar door de hoge sterftecijfers is deze vorig jaar gedaald. Mannen worden gemiddeld 79,7 jaar en vrouwen 83,1 jaar. Dat is voor mannen ruim 9 maanden minder dan in 2019 en voor vrouwen 6 maanden minder. Maar het CBS verwacht dat deze cijfers wel weer bijtrekken. “Na eerdere perioden met hoge sterfte, zoals de Spaanse griep en de Tweede Wereldoorlog, was de levensverwachting snel weer terug op het oude niveau. De CBS bevolkingsprognose gaat er daarom van uit dat de levensverwachting over een aantal jaar weer ongeveer gelijk is aan de prognose die vóór de corona-epidemie is gemaakt.”

Maar zo ver zijn we voorlopig nog niet, want ook in de eerste drie weken van 2021 sterven er meer mensen dan in gewone jaren. De tweede coronagolf lijkt zelfs meer levens te eisen dan de eerste. Vorige week nog overleden zo’n 450 mensen meer dan anders. Deze wekelijkse oversterfte is al aan de gang sinds halverwege september vorig jaar. “In de tweede golf van de corona-epidemie overleden tot en met week 3 van 2021 bijna 64 duizend mensen, 9,3 duizend meer dan je in deze periode zou verwachten,” berekent het CBS. “Dit is inmiddels meer dan de oversterfte tijdens de eerste golf van de corona-epidemie.”