Zorgen over bewind en toezicht bij theater De Maagd en Gebouw-T

Achter de schermen van Theater De Maagd en poppodium Gebouw-T heerst een cultuur van grensoverschrijdend gedrag en nalatig toezicht, zo blijkt uit onderzoek van Streekomroep ZuidWest. Medewerkers en vrijwilligers melden een verontrustend patroon van intimidatie en micromanagement door directeur-bestuurder Gert-Jan de Koster. Dit gedrag is volgens bronnen schadelijk voor het welzijn van medewerkers. Wat opvalt, is dat de Raad van Toezicht herhaaldelijk heeft nagelaten om in te grijpen, ondanks duidelijke signalen.

Op 23 september 2025 verspreidt de Raad voor Cultuur een persbericht over een kort daarvoor verschenen adviesrapport met de titel ‘Toezicht in de culturele sector: een kunst apart’. Het is opgesteld nadat toenmalig minister Eppo Bruins er in januari om vroeg. In zijn brief staat letterlijk, nadat hij benoemt dat er veel goed gaat: “In de afgelopen jaren zijn echter ook meerdere gevallen van misstanden, met name op het gebied van grensoverschrijdend gedrag, in het nieuws gekomen. Dit zijn ingrijpende gebeurtenissen geweest voor de betrokkenen.”

Het aansturen en controleren van organisaties in de culturele sector heeft in veel gevallen aandacht nodig, schrijft de Raad voor Cultuur. Meestal gaat het om stichtingen met een Raad van Toezicht (RvT) en daar is geregeld ruimte voor verbetering. Dat beperkt zich niet altijd tot die RvT, ook in de dagelijkse aansturing en directievoering gaat nogal eens wat mis.

Als de mail met het opgestelde advies binnenkomt is de onderzoeksredactie van Streekomroep ZuidWest al behoorlijke tijd bezig met een dossier over de gedragingen van Gert-Jan de Koster, directeur bij Theater De Maagd en poppodium Gebouw-T. Hier blijkt volop sprake van de misstanden waar minister Bruins het over had.

Wie is Gert-Jan de Koster?

Een korte voorgeschiedenis. Schouwburg De Maagd en poppodium Gebouw-T zijn samengegaan in de Stichting Podiumkunsten Bergen op Zoom en omgeving. De Koster, geboren en getogen in Willemstad, was in 2021 als kwartiermaker aangesteld om deze nieuwe organisatie vorm te geven. Vervolgens wordt hij er directeur-bestuurder.

Hiervoor was hij al sinds 2011 betrokken bij Gebouw-T en de bedenker van het evenement PopMonument, dat muzikanten verbindt met monumentale locaties. Hij is daarnaast secretaris van Stichting PopMonument en bestuurslid van Stichting Music Hub Brabant. De Koster is tot 1 mei 2022 ook ruim drie jaar directeur geweest van cultuurpodium Grote Kerk Veere.

Grensoverschrijdend gedrag en falend toezicht

Uit meerdere vertrouwelijke gesprekken met bronnen dicht bij Stichting Podiumkunsten in Bergen op Zoom is een verontrustend beeld naar voren gekomen van grensoverschrijdend gedrag van manager Gert-Jan de Koster en nalatigheid van de Raad van Toezicht. Meerdere meldingen van onveiligheid en misbruik van macht zouden door de RvT zijn genegeerd, wat volgens geïnterviewden vraagt om ingrijpen, vooral vanuit de gemeente Bergen op Zoom.

Het gedrag van De Koster wordt omschreven als sturend, dominant en weinig ruimte latend voor tegenspraak. Dit is niet alleen iets van de laatste tijd maar zou al vroeg in zijn carrière bij de organisatie zijn waargenomen. Mensen worden zelfs in het bijzijn van anderen op hun nummer gezet. Het gaat soms zo ver dat collega’s later elkanders welzijn checken. Een voorbeeld is een incident waarbij hij een medewerkster op dwingende toon sommeert om kort voor het einde een overleg te verlaten, wat door de aanwezigen als beschamend en onprofessioneel werd ervaren. De directeur deinst er bovendien niet voor terug om medewerkers, ook vrijwilligers, die het niet met hem eens zijn te melden dat hij de macht heeft ze buiten te zetten.

Naast de verbale agressie en intimidatie, zou de manager moeite hebben met delegeren en neigt hij tot micromanagement. Hij gebruikt vrijwilligers als ‘stromannen’ die alleen zijn plannen mogen uitvoeren, aldus een bron, en laat geen ruimte voor eigen initiatief. Wanneer dingen niet gaan zoals ie wil kan hij flink van leer trekken. Als voorbeeld geeft een bron een incident waarbij de directeur op een onacceptabele manier medewerkers en vrijwilligers commandeerde. Mensen wordt soms ook verplicht te werken tijdens evenementen zoals het Op De T Festival, zelfs als ze normaal gesproken heel andere werktijden, taken en functies hebben.

Financiële creativiteit en gebrek aan transparantie

De Koster’s gedrag lijkt zich niet te beperken tot persoonlijke interactie. Er zijn tevens aanwijzingen van financiële ‘creativiteit’. De aan Gebouw-T gelieerde business club vraagt er wel om maar krijgt al jaren geen inzage in hoe de opgehaalde lidmaatschapsgelden worden gespendeerd. Van in ieder geval één maatschappelijk project weten we dat hij bovengemiddeld veel budget richting zijn organisatie rekende. Een gemeentelijke subsidie van 10.000 euro voor een jongerenproject werd voor een aanzienlijk deel afgeroomd naar de algemene organisatie. Dit financiële handelen, in combinatie met een gebrek aan transparantie, roept vragen op over de verantwoording van publieke gelden.

Een falende Raad van Toezicht

De rol van de Raad van Toezicht wordt als ‘zorgelijk’ en ‘niet goed functionerend’ omschreven. Ondanks het feit dat de organisatie zich in haar jaarverslag zegt te houden aan de Governance Code Cultuur 2019; een richtlijn voor goed en transparant bestuur, lijkt de praktijk anders te zijn. Er zijn in de afgelopen zes maanden meermaals meldingen -of pogingen daartoe- gedaan, die niet werden opgepakt.

Het leek er andersom op dat de toezichthouders wel blindelings vertrouwen wat De Koster hen vertelt. Het heeft er zelfs alle schijn van dat de resultaten van onder vrijwilligers en werknemers gehouden enquêtes niet of niet volledig zijn gedeeld. Bronnen nemen het de leden van de RvT kwalijk dat ze zich zelden laten zien in de organisatie en weinig interesse tonen in de dagelijkse gang van zaken.

Wat meerdere geïnterviewde bronnen bovendien steekt is dat de nalatigheid van de raad ertoe heeft geleid dat de reputatie van de organisatie en het welzijn van de mensen erin worden geschaad. Sommigen vinden zelfs dat de huidige RvT daarom niet aan kan blijven maar plaats moet maken voor een stevige, kritische en objectieve raad die tegenspraak kan en durft te bieden.

Reacties Stichting Podiumkunsten

Vanzelfsprekend vroegen we de Stichting Podiumkunsten en omgeving om een reactie. Die kregen we van zowel Arthur Cavadino, voorzitter van de Raad van Toezicht, als van directeur-bestuurder Gert-Jan de Koster.

Reactie Raad van Toezicht

“Het artikel bevat de stelling dat de RvT heeft nagelaten in te grijpen dan wel daarmee te laat is. Het is mogelijk de beleving van anderen maar niet de onze. De RvT heeft geen rol in de dagelijkse bedrijfsvoering en acteert in een situatie als deze op signalen uit de organisatie.

Het eerste signaal is op 6 juni jl. ontvangen. Toen is de voorzitter door de externe vertrouwenspersoon geïnformeerd over meldingen vanuit de organisatie in verband met een onveilige werksituatie. Deze informatie was uiteraard anoniem en zonder details, om de vertrouwelijkheid van de melder(s) te garanderen.

Na overleg met de leden van de RvT heeft de voorzitter dit signaal op 12 juni besproken met de directeur-bestuurder. Daarbij is gesproken over mogelijke oplossingen die in gang zouden worden gezet.

Na de vakantieperiode, in de eerste weken van september, heeft de RvT meerdere signalen ontvangen in verband met de sociale veiligheid. Dit alles wekte de indruk dat de situatie niet was verbeterd. Daarop is de RvT in een spoedvergadering bijeengekomen en heeft besloten een onafhankelijk onderzoek in te stellen naar aanleiding van de ontvangen signalen, om een objectief beeld te krijgen van de feitelijke situatie. Dit is op maandagmorgen 15 september aan de directeur-bestuurder medegedeeld die daarna met ziekteverlof is gegaan.

De RvT heeft vervolgens de directeur-bestuurder geschorst tot het onderzoek is afgerond. De directeur-bestuurder heeft aangegeven zelf ook waarde te hechten aan dit onderzoek, omdat transparantie op het onderwerp sociale veiligheid ook voor hem belangrijk is.

Intussen zijn er ook afspraken gemaakt met de Stichting Sociale Veiligheid Podiumkunsten om dit onderzoek uit te voeren. Dit onderzoek kan enkele maanden duren en hoort alle betrokkenen. De RvT vindt het belangrijk, om op basis van alle beschikbare informatie, zorgvuldig verdere stappen te kunnen bepalen. De RvT loopt dan ook niet vooruit op mogelijke conclusies en zal zich te zijner tijd buigen over vervolgstappen zodra deze conclusies beschikbaar zijn. In de periode tot er duidelijkheid is over het vervolg neemt de adjunct-directeur de taken waar.

Het tweede inhoudelijke punt betreft de suggestie dat er financieel zaken niet zouden kloppen. De RvT heeft, in lijn met de gemeentelijke subsidievoorwaarden, de jaarrekening laten toetsen door een externe accountant. Deze heeft geen onregelmatigheden gevonden. Daarnaast is de jaarrekening openbaar en te vinden op de website. Ook legt Stichting Podiumkunsten Bergen op Zoom en omgeving, conform de voorwaarden van onze subsidieverstrekkers, bij hen verantwoording af.

De Business Club doneert voor de maatschappelijke functie van de stichting zonder een specifiek label. Aanvullend is er in 2024 door de Business Club zelf een bestemming gekozen voor een deel van de gelden (Artist in Residence en Groep 8 Musicals). De RvT herkent zich dan ook niet in deze suggesties op het gebied van financiën en transparantie.”

Reactie directeur-bestuurder Gert-Jan de Koster

“Ik herken mij niet in dit artikel. Ik vind het erg belangrijk om mee te werken aan het onderzoek dat de RvT heeft ingesteld, omdat ik openheid en transparantie belangrijke kernwaarden vind.”

Inmiddels heeft de Raad van Toezicht een verklaring geplaatst op websites van De Maagd en Gebouw-T.